Ένας γονιός είναι παρών και να δηλώνει την παρουσία του, ακόμα κι αν τα παιδιά δυσφορούν ή εκφράζουν έντονο θυμό: «Είμαι γονιός σου και παραμένω γονιός σου! Ακόμα κι αν είναι δύσκολο για σένα όπως και για μένα, δεν μπορείς να με απολύσεις, να με χωρίσεις, να με ξεφορτωθείς ή να με κάνεις να το βουλώσω!» (Ομέρ, 2018). Πολύ σημαντικό στο γονεϊκό ρόλο είναι η θέσπιση ορίων, δηλαδή το να διδάσκουν οι γονείς στο παιδί τον κόσμο.
Τα όρια βοηθούν τα παιδιά με κάποιο παράδοξο τρόπο να ελέγχουν τα ίδια τη συμπεριφορά τους, καθώς οι εξωτερικοί κανόνες μετατρέπονται σταδιακά σε εσωτερικούς κανόνες. Τα όρια είναι σημαντικό να είναι σταθερά, σαφή και να επικοινωνούνται με ήρεμο τόνο χωρίς να αφήνουν περιθώριο για διπλά μηνύματα. Όλα αυτά, δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση ίσα με την κυριαρχία ή τον έλεγχο, καθώς κάτι τέτοιο μειώνει την αυτονομία των παιδιών και τα αποδυναμώνει. Χρειάζεται πάντα η ευελιξία, ελαστικότητα, ειδικά καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά.
Πολλές επιθετικές συμπεριφορές των παιδιών, οφείλονται ακριβώς εξαιτίας του ότι βρίσκονται σε ένα κόσμο με σύγχυση και χωρίς προσανατολισμό. Όπως και να έχει, η παραβίαση των ορίων αφορά μια προσπάθεια του παιδιού να επικοινωνήσει μια ανάγκη του, είτε είναι τα συναισθήματά του, είτε είναι η ανάγκη του να ξεφύγει από μια συγχυσμένη οικογένεια.
Κάθε φορά που δεν τηρούνται οι κανόνες, δεν εστιάζουμε στο να κάνουμε συνεχώς παρατηρήσεις για τη ή τις συμπεριφορές που δεν τηρήθηκαν, αλλά αναφέρουμε μια φορά μόνο το λόγο που είναι πιο σωστή η συμπεριφορά εντός των ορίων και μετά το αφήνουμε, καθώς η υπερανάλυση θα ενισχύσει τις συμπεριφορές εκτός ορίων. Σημαντικό να εστιάζουμε στα φυσικές και λογικές επιπτώσεις της παραβίασης ορίων, καθώς γίνονται πιο εύκολα κατανοητά και από τα παιδιά. Για παράδειγμα, εστιάζουμε στη λανθασμένη συμπεριφορά, χωρίς χαρακτηρισμούς για το παιδί. Στη συνέχεια αναγνωρίζονται οι λογικές συνέπειες και αποφεύγονται οι τιμωρίες: «Αν δεν φας το φαγητό σου θα πεινάσεις», όχι «Αν δεν φας το φαγητό σου, θα μείνεις σπίτι». Φυσικά, θα βοηθούσε πολύ και η ερώτηση «Υπάρχει κάτι που σε εμποδίζει να φας το φαγητό σου», ή «Τι θα έπρεπε να αλλάξει για να φας το φαγητό σου». Μια τέτοια ερώτηση πιθανώς να αποκαλύψει πως το παιδί έχει καλά εσωτερικευμένα όρια, όμως τα σπάζει καθώς πιθανών να έχει ανάγκη να φάει μαζί με όλη την οικογένεια, ή να γευματίσει χωρίς συγκρούσεις ή να γευματίσει κάπου διαφορετικά και όχι στο σπίτι όπως κάθε φορά (αναφερόμαστε στις ανάγκες).
Τονίζεται πως η ανατροφή των παιδιών δεν είναι αγώνας πρωταθλητισμού. Δεν είναι στόχος μια απρόσωπη ανατροφή, η οποία υπακούει τυφλά στους κανόνες των ειδικών. Για να θέσουν όρια, καλό θα ήταν οι γονείς αρχικά να αναγνωρίσουν το τι ανέχονται, το τι αντέχουν, καθώς όλα επιτρέπονται μέχρι το σημείο που είναι καλά και οι γονείς. Άλλωστε ευτυχισμένοι γονείς κάνουν και ευτυχισμένα παιδιά. Για παράδειγμα, ακόμα και το να ξαπλώνει κάποιος μαζί με το παιδί του επιτρέπεται, φτάνει αυτό να αφήνει και τους δύο να κοιμηθούν καλά και να μην υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στη σχέση του ζευγαριού. Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως δεν μπορεί ένα παιδί να θυμάται πολλούς κανόνες στους οποίους εκπαιδεύεται την ίδια ώρα (προτεραιότητες).
Προσοχή, τα όρια εφαρμόζονται πιο εύκολα στα παιδιά αν μπορούν να έχουν και οι ίδιοι οι γονείς όρια στη ζωή τους! Στο να μπορούν οι ενήλικες να λένε όχι στη δική τους ζωή ή στο να διεκδικούν την πραγματοποίηση αναγκών τους (π.χ. ξεκούραση, φαγητό, ύπνος…).
Ερωτήσεις
1) Γιατί χρειάζονται οι γονείς σε μια θεραπευτική συνάντηση με ένα παιδί;
Η αναφορά στα όρια που έγινε πιο πάνω, αποδεικνύει τη σημαντικότητα του ρόλου των γονιών. Συνήθως οι περισσότερες ανασφάλειες ή άγχη των παιδιών, δημιουργούνται εξαιτίας των μη σταθερών ορίων. Επομένως, όσες συναντήσεις κι αν έχει ένας ειδικός με ένα παιδί, δε θα πραγματοποιηθεί καμία αλλαγή εάν δε μετακινηθούν και οι γονείς, οι οποίοι αποτελούν το βασικότερο πλαίσιο της ζωής του παιδιού. Η ψυχική δυσκολία του παιδιού, είναι ένα σημάδι για μια ψυχική δυσκολία ολόκληρης της οικογένειας που τυγχάνει να την εκφράζει ένα μέλος της οικογένειας περισσότερο από τους υπόλοιπους.
2) «Έχω δύο παιδιά, ακολούθησα τον ίδιο τρόπο ανατροφής, όμως το ένα από τα δύο δε με ακούει καθόλου…»
Ένας γονιός βάζει όρια, όμως δε πρέπει να ξεχνάμε πως το κάθε παιδί έχει μια διαφορετική ιδιοσυγκρασία και ένα διαφορετικό ρυθμό. Άρα, αν το ένα το παιδί έχει προσαρμοστεί αρκετά εύκολα στα όρια, είστε τυχεροί! Αν το άλλο το παιδί σας φαίνεται πως δεν ακούει, απλά κάντε υπομονή! Αυτό σημαίνει πως εσείς ως γονείς ΠΟΤΕ δεν παραιτήστε και ποτέ δεν παραιτείται τα όρια που θεωρείται σωστά και λογικά για τη ζωή σας και των παιδιών σας. Απλά να κάνετε περισσότερο υπομονή στο να προσαρμοστεί το παιδί σε αυτά τα όριά σας και να προσπαθήσετε να εξερευνήσετε το παιδί σας, να εξερευνήσετε το τι τον δυσκολεύει, να του δώσετε πρωτοβουλίες και έλεγχο όπου μπορεί να έχει ώστε να νιώσει (π.χ. στο να επιλέγει τα ρούχα του, ή το χρώμα του δωματίου του,..). Μην παραιτήστε!!!